مالکیت فکری (مالکیت فکری در زبان انگلیسی (IP) Intellectual Property) شامل تراوشات فکری، ذهنی و… است که در حالت کلی دستاوردهای بشری را شامل می شود و مقداری معین و مادی ندارد. آثار هنری، آثار ادبی و… جزیی از مالکیت های فکری هستند.
این نوع مالکیت همچنین شامل مالکیت های صنعتی و تاجران نیز برای نام ها، علائم تجاری و صنعتی و… نیز می شود. برخی نویسندگان کلمه مالکیت فکری را می پسندند و برخی مالکیت معنوی را. مالکیت فکری را از آن جهت می پسندند که حاصل تفکر و اندیشه آن ها است و مالکیت معنوی را با توجه به این که مادی نیست ترجیح می دهند.
پس معانی دیگر یا هم معنی های مالکیت فکری شامل دارایی فکری، مالکیت معنوی و حقوق فکری است که می توانند به جای یکدیگر استفاده شوند.
تعریف مالکیت فکری از طرف سازمان جهانی مالکیت فکری
WIPO مخفف World Intellectual Property Organization به معنای سازمان جهانی مالکیت فکری است.
مالکیت فکری از طرف سازمان جهانی مالکیت فکری به دست آوردهای ذهنی اشاره دارد که عبارتند از:
- اختراعات
- آثار ادبی و هنری
- نماد های تجاری
- نام های تجاری
- طرح ها و طراحی‌های تجاری
- و…
مالکیت معنوی یا فکری از طرف سازمان جهانی آن به دو دسته کلی زیر تقسیم می شوند که عبارتند از:
- مالکیت صنعتی (شامل طراحی ها و اختراعات صنعتی، نشان ها یا نماد های تجاری و…)
- کپی رایت (شامل آثار هنری هنرمندان مثل نقاشی، عکاسی، موسیقی و … یا آثار ادبی شاعران، نمایش نامه نویسان و… )
حقوق مالکیت معنوی چیست و انواع مالکیت فکری چند نوع است؟
حقوق مالکیت معنوی (IPR) که مخفف Intellectual Property Rights است به زبان خیلی ساده، از حقوق انسان هایی که دارای سرمایه های نامشهود و غیرمادی با انواع مالکیت های فکری هستند به معنای واقعی کلمه در صورت اجحاف در حق آن ها دفاع می کند.
انواع مالکیت فکری
انواع مالکیت فکری عبارتند از:
- پتنت یا ثبت اختراع و دریافت گواهی آن
- علائم یا نشان های تجاری
- طراحی های صنعتی
- کپی رایت آثار هنری و ادبی
- نشانه های جغرافیایی
- اسرار تجاری
منظور از پتنت یا ثبت اختراع از انواع مالکیت فکری چیست؟
اختراع یا پتنت می تواند شامل نوآوری ها یا راه کارهای فنی جدید برای یک خط تولید یا محصول و… باشد. با دریافت گواهی ثبت اختراع ما می توانیم انحصار کل کار را تا 20 سال در دستان خود داشته باشیم. با مراجعه به وب سایت مرکز مالکیت فکری می توانید شرایط ثبت اختراع را مطالعه و بررسی کنید.
توضیح نشان های تجاری یا علائم تجاری از انواع مالکیت فکری
نشان های تجاری یا علائم تجاری برای محصولات و خدمات به عنوان برند فردی و شرکتی هستند که شخص با مراجعه به فروشگاه یا بازار و… می تواند با نام بردن آن محصول یا برند آن را خریداری کرده و استفاده کند. نشان ها یا علائم تجاری می توانند شامل شکل، حروف، ترکیب حرف و شکل و… باشند که به دست طراحان لوگو و برند طراحی می شوند.
توضیح طراحی های صنعتی یکی از انواع مالکیت فکری
طراحی های صنعتی از چندسال پیش به عنوان رشته دانشگاهی شروع به فعالیت کرد که ترکیبی از رشته های فنی و هنری است که محصولات را با در نظر گرفتن موارد فنی از جنبه های زیبا شناختی نیز بررسی کرده و به دستگاه ها و ماشین آلات صنعتی، تجهیزات پزشکی، جواهرات و … از این طریق روح می بخشند.
منظور از کپی رایت، نشانه جغرافیایی و اسرار تجاری در انواع مالکیت فکری چیست؟
در مورد کپی رایت، بالا موارد خاص اشاره شدند. نشانه جغرافیایی به کالاها یا محصولات یک جغرافیای خاص اشاره دارد. مثل زیتون فلان منطقه و… که به یک منطقه خاص با ویژگی های منحصر بفرد آن اشاره دارند. اسرار تجاری نیز شامل فرمول های خاص تولیدی، الگوهای خاص برای جمع آوری اطلاعات، روش های خاص برای ساخت ابزارها و … را شامل می شوند.
برخی سوالات متداول در مورد حقوق مالکیت های فکری
آیا ایده قابلیت ثبت حق مالکیت فکری را دارد؟
درست است که همه ابداعات و نوآوری ها از ایده اولیه شروع می شوند، اما اگر در یک کلمه بخواهیم به این مورد جواب دهیم، جواب به صورت قاطع خیر خواهد بود.
چرا که ایده ای که در ذهن هست باید به مرحله اجرا رسیده باشد، تست های خود را به عنوان محصول یا اختراع مهندسی گذرانده و از مراجع ذیربط نیز گواهی های مربوطه را از نظر صحت علمی دریافت کرده و سپس ثبت اختراع کند، تا به عنوان صاحب آن ایده که به محصول تبدیل شده است معرفی شود.
بهترین اقدامات برای محافظت از مالکیت های فکری و معنوی چیست؟
بهترین کار و اقدامات لازم جهت محافظت از دارایی های معنوی ثبت آن ها به عنوان اختراع و دریافت گواهی، ثبت علائم تجاری و نماد و … است تا بعدا بتوانید از حق خود به صورت قانونی دفاع کنید.
در مرحله بعد استفاده از مشاوران و وکیلان زبده این حوزه است تا بهترین مسیر را به شما پیشنهاد دهند. چنانچه حق شما نیز در مراحل بعدی و آینده نیز پایمال شود، وکیل می تواند با توجه به مدارکی که از قبل دارید، مالکیت معنوی شما را به صورت قاطع اثبات کرده و حق شما را بگیرد.
معاهدات بین المللی مالکیت فکری یعنی چه؟
مالکیت فکری و حقوق مالکیت فکری به عنوان موضوعی جدی در اقتصاد دنیا و همه حوزه های زندگی تبدیل شده است تا بتواند با ارتباطات مختلف در جوامع بشری مالکیت فکری را حفظ کند.
از جمله این معاهده ها عبارتند از:
- کنوانسیون پاریس (برای مالکیت های صنعتی)
- کنوانسیون برن (برای آثار ادبی و هنری)
- کنوانسیون رم (برای آثار صوتی)
- موافقت نامه مادرید (برای علائم و نشان های تجاری)
- موافقت نامه لاهه (برای طراحی های صنعتی)
- و…
