سوال: چنانچه مستاجر از بابت اجاره بها در واقع از بابت دین خود چک یا سند تجاری به موجر بدهد آیا تبدیل تعهد شده است؟
نظر اکثریت
صدور چک و تحول آن از ناحیه مستاجر به موجر مسبوق به قرارداد بوده و صرف صدور چک دلیلی بر زایل شدن قرارداد اجاره نیست، زیرا قصد در رضای مشترک طرفین بر تعهد لازم است و تبدیل تعهد محسوب نمی شود. در صورت عدم وصول وجه چک در امضای آن است که تعهد (اجاره) به قوت خود باقی است و حقوق دایر بر مطالبه اجاره بها و درخواست تخلیه از بابت صدور چک منتهی نشده بلکه موجر اختیار دارد برای استیفای حق خود نسبت به وصول چک اقدام کند یا برای وصول اجاره بهای معوقه یا تخلیه عین مستاجره در دادگاه طرح دعوا کند.
نظر اقلیت
صدور چک از طرف مستاجر و دریافت آن از توسط موجر تبدیل تعهد خواهد بود، زیرا مستاجر بری الذمه شده است و فقط در مورد وجه چک قابل تعقیب خواهد بود و نمی توان فرد را از دو جهت مشغول الذمه قرار داد و چنانچه علاوه بر تعهدنامه پرداخت اجاره بها از بابت ضمانت اجرای عدم پرداخت اجاره بها و تخلیه مورد اجاره با ارائه چک متعهد شود چنین عملی اراده بر تبدیل تعهد است و لاغیر.
نظر کمیسیون نشست قضایی(1) مدنی
چنانچه مستاجر از بابت اجاره بها، قبوض لازم الاجرا یا اسنادی نظیر چک و سفته به موجر بدهد با توجه به منشأ صدور آن اسناد و با توجه به قرارداد اجاره و مقررات قانونی حاکم بر روابط طرفین، نحوه پرداخت اجاره بها طریقیت داشته و صرف صدور اسناد مزبور موجب برائت ذمه مستاجر نخواهد شد و اگر اجاره بها به وسیله اسناد مذکور وصول نشود موجر می تواند پس از رعایت شرایط تحقق دعوا ضمن درخواست تخلیه (در مواردی که قانونا می تواند درخواست تخلیه کند) به لحاظ عدم پرداخت اجاره بها، اجور معوقه را نیز مطالبه کند و چون تعهد اصلی همان پرداخت اجاره بها و مسئولیت مستاجر ناشی از قرارداد اجاره بوده که موضوعیت دارد، صرف صدور اسناد ذمه ای موجب برائت ذمه مستاجر نخواهد شد. در نتیجه نظر اکثریت تأیید می شود.
