وقتی فردی فوت می کند ممکن است که اموال یا بدهی هایی از او بر جا بماند. اگر اموال برجای مانده جواب گوی بدهی های شخص باشد، بدهی ایشان از اموال کسر می شود ولی اگر ملک و املاک و اموال او کمتر از میزان بدهی باشد، پرداخت بدهی های شخص متوفی بر عهده چه کسی است؟
زمان پرداخت بدهی های شخص متوفی
زمانی که فردی فوت می کند اموال او به ورثه میرسد اما نباید برای دست یافتن به آن تعجیل شود زیرا وراث در امور مالی قائم مقام متوفی هستند، به همین دلیل نمی توانند فورا برای مالکیت اموال اقدام کنند و پیش از آن باید بدهی های متوفی تسویه و به تکالیف قانونی رسیدگی شود. پس از طی این مراحل نوبت به تقسیم اموال متوفی می رسد.
طبق ماده 868 قانون مدنی: وراث مالکیت خود را نسبت به ارث به دست نمی آورند مگر در صورتی که دیون و حقوقی که از میت بر جای مانده است از ماترک کسر شده باشد و پرداخته شده باشد.
مواردی که می بایست پس از تسویه حساب های مالی متوفی به آنها پرداخته شود:
- بعد از اینکه هزینه کفن و دفن فرد فوت شده از اموال وی کسر شد.
- بعد از اینکه حساب متوفی با طلبکاران یا حق رجحان به شکل کامل تصفیه شده باشد. طلبکاران دارای رهن یا وثیقه در این گروه قرار می گیرند. اگر افرادی از فرد فوت شده طلبی داشته و در ازای آن وثیقه یا حق رهنی دریافت کرده باشند با فوت شخص بدهکار میتوانند بدهی خود را از محل وثیقه یا رهن وصول کنند. تصفیه حساب کسانی که در این دسته قرار می گیرند بر تمام طلبکاران ارجحیت دارد.
- افرادی که در خدمت متوفی بوده اند باید پس از مرگ وی، مزد خود را به طور کامل دریافت کنند.
- این مورد مربوط به کسانی است که مال آن ها تحت عناوین قیومیت یا ولایت در اختیار و اراده فرد فوت شده قرار داشته است. به همان میزانی که متوفی تحت عنوان ولایت یا قیومیت زیر دین رفته، باید از ماترک کسر و به طلبکار پرداخته شود. این نوع از طلب در حالی دارای حق تقدم بر تصاحب ماترک است که پیش آمدن مرگ متوفی در دوره قیومیت یا ولایت تا یک سال بعد از آن واقع شده باشد.
- پس از مواردی که ذکر شد باید طلب پزشک و دارو فروش که ممکن است در سال پیش از مرگ متوفی به وجود آمده باشد، پرداخته شود.
- اولویت بعدی پرداخت مهریه و نفقه همسر است. لازم به ذکر است که مهریه زن تا مبلغ مشخصی دارای حق رجحان است و بقیه آن مانند طلب دیگر بستانکاران خواهد بود.
- بعد از همه این ها نوبت بدهکاران عادی است که باید از ماترک کسر گردد. پس از آن وصیت متوفی اجرا خواهد شد.
اگر اموال برجای مانده از متوفی برای پرداخت بدهی ها کافی نباشد در چنین موقعیتی پرداخت بدهی های شخص متوفی بر عهده چه کسی است؟
ورثه فرد فوت شده حق دارند که تا مدت یک ماه بعد از مرگ متوفی ترکه را بین خود تقسیم نکنند. اگر از این تاریخ بگذرد در برابر کم و کسر اموال برای پرداخت بدهی های متوفی مسئولیتی ندارند، اما اگر مدتی بیش از یک ماه از تاریخ مقرر شده بگذرد و وراث اموال متوفی را بین خودشان تقسیم کرده باشند، در این حالت مسئولیت هایی بر عهده این افراد است.
بر اساس اصل 226 قانون امور حسبی الزامی در این نیست که ورثه چیزی به غیر از اموالی که از متوفی بر جای مانده است را به طلبکاران بدهند. اگر اموال متوفی برای پرداختن بدهی ها کافی نبودند باید بین بدهکاران به نسبت مساوی تقسیم شوند.
اگر وراث ماترک یا اموال بر جای مانده از متوفی را قبول کرده باشند، مسئول پرداخت بدهی های طلبکاران خواهند بود.
اگر وراث ماترک را تصاحب کرده باشند هر کدام از آن ها به نسبت سهم خود از ماترک مسئول پرداخت بدهی های متوفی به بستانکاران خواهند بود.
اگر غیر از این باشد و اموال متوفی از مقدار بدهی ها بیشتر باشد، باید مدارکی دال بر این قضیه ارائه شوند و بار اثبات آن هم بر عهده وراث خواهد بود. در صورتی که این مورد اثبات نشود ورثه باید تمام دیون متوفی را به نسبت سهم خود از اموال به طلبکاران پرداخت نمایند.
