شخصی که مرتکب قتل شده است می تواند از مقتول ارث ببرد؟

معنای قتل به لحاظ قانونی

قتل در لغت به معنی کشتن و یا کشتار و آسیب زدن به حیات یک شخص است. در قانون اگر مادری به طفل شیرخوار خود نیز عمدا شیر ندهد، عمل شخص از مصادیق قتل عمد به شمار می رود.

در پاسخ به سوال آیا شخصی که مرتکب قتل شده است می تواند از مقتول ارث ببرد؟ باید قتل را از منظر عمدی و یا غیر عمدی بودن مورد بررسی قرار داد، زیرا اگر شخصی به عمد مرتکب قتل شده باشد خواه به شکل مباشرتی و یا به شکل تسبیبی، از هرگونه ارث مقتول محروم خواهد شد. قتل غیر عمد نیز به جهت دفاع از جان خود انجام می شود و قانون در مواجهه با ارتکاب قتل غیر عمد قوانین مخصوص به خود را دارد. در صورتی که مشخص شود قاتل مرتکب قتل غیرعمد شده است از ارث مقتول محروم نخواهد شد.

شرایط قتلی که وارث را از ارث مقتول محروم می کند

• عمدی بودن قتل

منظور از عمد بودن قتل داشتن آگاهی و علم از شرایطی است که شخص در آن قرار گرفته و عملی است که مرتکب شده. انگیزه ی افراد در هنگام ارتکاب قتل هیچ تاثیری در بررسی روند عمد بودن و یا غیر عمد بودن قتل نخواهد داشت. به عنوان مثال اگر پدری فرزند خود را به جهت تادیب و یا تنبیه با وسیله ای که اساسا کشنده است مورد ضرب و شتم قرار دهد و فرزند او کشته شود، پدر از ارث او محروم می شود. همچنین اگر شخصی مورث خود را به جهت بیمار بودن و رنج فراوان بکشد (حتی به اصرار خود فرد)، آن فرد نیز از ارث متوفی محروم خواهد شد.

• قتل تسبیبی و مباشری

منظور از قتل تسبیبی این است که شخص به صورت انفرادی و با تصمیم خود اقدام به کشتن فردی کند و قتل مباشری به این معنا است که فرد با مباشرت و همکاری و همدستی فرد یا افراد دیگری اقدام به ارتکاب قتل کند. قانون در مواجهه با قتل مباشری و تسبیبی یکسان عمل می کند و در صورتی که مشخص شود قتل عمد بوده، خواه از نوع تسبیبی و یا از نوع مباشرتی، قاتل یا قاتلین از ارث متوفی محروم خواهند شد.

• قتل از جانب وارث

اگر مورث و وارث طی مشاجره و ضرب و شتم به یکدیگر آسیب وارد کنند و مورث در مسیر انتقال به بیمارستان و مرکز درمانی فوت کند، وارث از ارث محروم نخواهد شد. یکی دیگر از نکاتی که ایجاد ابهام میکند مورث خود است. برای روشن شدن این مطلب با مثالی آن را توضیح خواهیم داد.

فرض کنید شخصی اقدام به قتل پدر بزرگ خود کند و تنها وارث پدر بزرگ پدر قاتل باشد، در صورتی که پدر قاتل یعنی تنها وارث پدربزرگ نیز فوت کند، قاتل از ارث محروم نخواهد شد هر چند تمامی اموال پدر از پدربزرگ وی به ارث رسیده باشد.

دلایل حقوقی محروم شدن قاتل از ارث مقتول

تنها قتلی که وارث را از ارث مورث خود محروم می کند ارتکاب قتل عمد است. محروم بودن قاتل از ارث مقتول دلایل روشنی دارد که به ذکر آنها می پردازیم:

• یکی از مهمترین دلایلی که قاتل را از ارث مقتول محروم میکند مقابله به مثل با قاتل است. به بیانی دیگر قاتل به جهت تصرف اموال مقتول اقدام به قتل وی کرده است و قانون حرمت به نفس وی را زیر پا گذاشته است. قانون نیز قاتل را در رسیدن به خواسته ی خویش، یعنی تصرف اموال مقتول، ناکام می گذارد.
• دلیل دیگری که محروم بودن قاتل از ارث مقتول را منطقی و قانونی کند، حفظ جان افراد است. بر طبق این قانون افراد می دانند که در صورتی که به مال مورث خود طمع داشته باشند با قتل وی نه تنها نمی توانند از ارث وی بهره ببرند بلکه از حق قانونی خود نیز محروم می شوند و همین عامل موجب جلوگیری از ارتکاب قتل خواهد شد.