همان طور که برخی از اندیشمندان در پایگاه های الکترونیکی بدان پرداخته اند، در دعوی، اعتراض به تحدید حدود مشابه اعتراض به ثبت است. جز این که در دعوی اعتراض به تحدید حدود، معترض نسبت به تقاضای ثبت ملک کلا اعتراضی ندارد، بلکه اعتراض او ناظر به این است که در جریان تحدید حدود قسمتی از ملک او جزء ملک متقاضی ثبت محسوب شده و به عبارت دیگر حدود تعیین شده به حقوق وی تجاوز نموده است. در حالی که در دعوی اعتراض به ثبت اعتراض به کل ثبت ملک است.
مطابق ماده 20 قانون ثبت مجاوری که نسبت به حدود یا حقوق ارتفاقی، حقی برای خود قائل است می تواند فقط تا سی روز از تاریخ تنظیم صورتمجلس تحدید حدود به وسیله اداره ثبت به مرجع صلاحیت دار عرض حال دهد. تقاضا کننده ثبتی که خود با نماینده اش در موقع تحدید حدود حاضر نبوده و ملک مورد تقاضای او با حدود اظهار شده از طرف مجاورین مطابق ماده 15 تحدید شده می تواند مطابق مقررات این ماده عرض حال بدهد. دادگاه پس از بررسی اعتراض و احراز شرایط به شرح ذیل تصمیم خواهد گرفت.
الف – طرفین دعوی
به موجب ماده 20 قانون ثبت اسناد و املاک، مجاورین و متقاضی ثبت حق اعتراض به حدود را دارند. فلذا مجاور فقط نسبت به حدی که با آن مجاورت دارد می تواند اعتراض کند نه نسبت به حدودی که با آن ها مجاورت ندارد، چون ذینفع محسوب نمی شود و همچنین تقاضا کننده ثبت در موقع تحدید اگر خودش یا نماینده او حاضر نباشد و ملک با حدود اظهار شده از طرف مجاورین تحدید شده باشد وی می تواند نسبت به آن اعتراض کند.
اداره اوقاف، متولی و ناظر موقوفات، موقوف علیهم، متصدی امور حسبی، محبوس لهم، وصی، ناظر و نیز کسانی که پس از خروج ملک از حالت ثلث در آن ملک ذیحق می شوند حق اعتراض دارند. خوانده این دعوی اداره ثبت بوده و در مواردی که از سوی غیر درخواست کننده ثبت به عمل می آید متقاضی ثبت نیز می باشد.
ب – مرجع صالح
حسب ماده 20 قانون ثبت و ماده 86 آیین نامه اجرایی قانون ثبت، اعتراض به حدود نیز ابتدایا باید به اداره ثبت تسلیم و ظرف یک ماه از تاریخ تسلیم اعتراض دادخواست به دادگاه تقدیم نموده و گواهی آن را به اداره ثبت تسلیم کند.
ج – ارکان دعوی
مطابق ماده 20 قانون ثبت، مهلت اعتراض به حدود سی روز از تاریخ صورتمجلس تحدید حدود است. لذا اولین رکن رسیدگی به اعتراض توجه به این مهلت است که رعایت شده یا خیر؟ سپس دادگاه با ملاحظه مستندات خواهان و ارجاع امر به کارشناس توأم با معاینه محل و اخذ توضیحات نماینده ثبت و در صورت لزوم ملاحظه پرونده ثبتی احراز می نماید، آیا به ملک معترض تجاوزی صورت گرفته یا خیر؟ به همین لحاظ اعتراض از سوی مجاورین به عمل می آید نه غیر مجاور.
در مواردی که اعتراض از سوی متقاضی ثبت به لحاظ عدم رعایت حدود صورت می گیرد دادگاه به ادله وی توجه خواهد نمود. پس دادگاه باید در رسیدگی خود موارد ذیل را مورد لحاظ قرار دهد:
1-بررسی این که خواسته، اعتراض بر ثبت موضوع ماده 16 قانون ثبت است یا اعتراض به رأی هیأت حل اختلاف موضوع ماده 148 اصلاحی قانون ثبت و در خصوص سند مالکیت است.
2-استعلام وضعیت ثبتی پلاک متنازع فیه از حیث جواز جریان ثبتی، مالکین و تعداد و میزان سهام هر کدام آن ها.
3-مهلت تقدیم دادخواست به دادگاه صالح یک ماه از تاریخ اعتراض به حدود از سوی خواهان، که این مدت امکان دارد به دو ماه افزایش یابد زیرا ملاک، تاریخ تقدیم اعتراض است. بنابراین کسی که در آخرین روز «روز سی ام» به اداره ثبت نسبت به صورتمجلس تحدید حدود اعتراض نماید، سی روز دیگر برای تقدیم دادخواست به دادگاه مهلت دارد.
4-مطالبه پرونده ثبتی ملک مورد تقاضای ثبت از اداره ثبت و ملاحظه آن و خلاصه نویسی و استخراج مطالب مفید از پرونده ثبتی و احراز این که عملیات مقدماتی ثبت، وفق مقررات قانونی انجام پذیرفته یا خیر؟
5-ارجاع موضوع به کارشناسی و عنداللزوم صدور قرارهای تحقیق و معاینه محلی و اجرای آن ها و بررسی ادله و مستندات ابرازی طرفین جهت احراز صحت و سقم ادعای هر کدام مبنی بر مالکیت محل متنازع فیه.
د – مستندات قانونی
1-مستندات قانون این دعوی ماده 20 با رعایت مواد 16، 17، 18، 19 قانون ثبت اسناد و املاک می باشد.
2-مادتین 99 و 100 آیین نامه قانون ثبت املاک ناظر به ماده 27 قانون ثبت املاک نیز می باشد.
1-مواد 12 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 و نیز مواد 197 و 198 این قانون در صلاحیت دادگاه و صدور رأی مورد توجه دادگاه قرار می گیرد. بنابراین پس از احراز اشتباه صورت گرفته در تحدید حدود، حکم صادر می گردد:
2-در خصوص دعوی خواهان ها 1- حب 2- شع 3- عی 4- حاج ن 5- شع 6- عل 7- حم 8-ج 9- ع 10- ع (حاج ب) گ با وکالت آقای ن و واردین ثالث آقایان 1- ام 2- عل 3- ع 4- ذک 5- س 6- غ 7- سیداح 8- اس 9- ع 10- رم 11- اب 12- خس 13- مح 14- ج 15- د 16- ذا 17- ص 18- حاج حس 19- حاج حب 20- اح 21- حس 22- ش 23- ح 24- اح 25- ق 26- ع 27- ن 28- سید د 29- اس 30- ح 31- ش با وکالت وکیل سابق الذکر و همچنین وارد ثالث آقای س به طرفیت اداره اوقاف و امور خیریه به خواسته اعتراض به ثبت پلاک 4 فرعی از 16 و 17 اصلی بخش 5 که اداره خوانده به استناد یک فقره وقف نامه عادی تقاضای ثبت اراضی روستاهای اطراف زاگرس را به نام خود کرده است.
دادگاه با توجه به محتویات پرونده و مطالبه پرونده ثبتی، موضوع را به کارشناس ارجاع و کارشناس واحد به لحاظ ابهام در حدود اربعه ملک وقف نامه قابل انطباق با محل ندانسته که این نظریه مورد اعتراض اداره خوانده واقع و موضوع به هیأت سه نفره کارشناسان ارجاع و هیأت مذکور نیز با بررسی مستندات طرفین و خصوصا وقف نامه ابرازی اداره خوانده و تطبیق آن محل و تحدید حدود انجام شده توسط اداره خوانده اعلام نموده که وقف مربوط به اراضی پایین زاگرس بوده و تجدید حدود در خارج محدوده وقف نامه به عمل آمده تعیین شده است که با وقف نامه در مغایرت است که بیانگر عدم وقفیت روستای خواهان می باشد که این نظریه مورد اعتراض مؤثر اصحاب واقع نگردیده لهذا دادگاه اعتراض معترضین را مقرون به واقع تشخیص و تقاضای وقف اداره خوانده را خارج از حدود وقف نامه و مغایر با واقعیت تشخیص و مستندا به بند 5 ماده 147 قانون اصلاح مواد 1 و 2 و 3 قانون اصلاح موادی از قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 31/4/1365 و الحاق موادی به آن مصوب 1370 و ماده 16 قانون ثبت حکم به بطلان عملیات ثبتی مربوط روستاهای اف و ب صادر و اعلام می شود. رأی صادره حضوری بوده و ظرف مدت بیست روز ازتاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در محاکم محترم تجدید نظر استان است.
