پرسش: آیا تقاضای عسر و حرج از جانب مستاجر به موجب قانون روابط مالک و مستاجر مصوب 1376 قابل استماع است؟
نظر اکثریت
یکی از اهداف قانون گذار در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 26/05/76 تسریع در روند رسیدگی به تقاضا موجر یا قائم مقام او در تخلیه اعیان مستاجرهایی بوده که طبق شرایط مقرر در همین قانون در اختیار مستاجر قرار گرفته و مدت اجاره آن ها خاتمه یافته است، نظر به این که استفاده از قاعده عسر و حرج مستاجر با این مقصود در تناقض است و از طرفی اصل بر این است که قانون گذار به ضروریات هر عصر توجه داشته و با بصیرت تام به وضع و تدوین مقررات و قوانین اقدام می نماید و در موضوع بحث چون به موضوع عسر و حرج اشاره نشده و حسب مفاد ماده 13 این قانون تمامی قوانین و مقررات مغایر با آن قانون لغو شده، تقاضای فوق به کیفیت مطروحه محکوم به رد است.
نظر اقلیت
عسر و حرج یک قاعده فقهی و کلی است. سکوت قانون گذار دلالتی بر نهی آن از پذیرش تقاضای مستاجر نیست و می توان با اطلاق قاعده، چنین دعوایی را مسموع پنداشت.
نظر کمیسیون نشست قضایی(6)
اگر چه قانون روابط موجر و مستاجر مصوب سال 76 در خصوص عسر و حرج ایشان سخن به میان نیاورده، با توجه به فلسفه قانون مورد اشاره که به منظور عرصه املاک استیجاری و تشویق مالکین به اجاره دادن املاکشان بود وسیله تخلیه را سرعت بخشیده است. به این نحو اگر ملکی با سند رسمی به اجاره داده شود پس از انقضا مدت اجاره، مالک می تواند با مراجعه به دفترخانه مربوط و صدور اجراییه نسبت به تخلیه ملک خود اقدام نماید و اگر سند اجاره عادی باشد دادگاه پس از احراز مقررات قانونی مربوط دستور تخلیه را صادر میکند.
به این ترتیب دیگر مسئله عسر و حرج مستاجر موضوعیت ندارد. در واقع عسر و حرج مقرر در ماده 9 قانون موجر و مستاجر سال 62 مغایر مقررات قانون موجر و مستاجر سال 76 بود و بر طبق ماده 13 این قانون موضوع عسر و حرج رفع اثر شده است و خلاصه اینکه در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 62 قانون گذار در امر تخلیه اعطا مهلت به مستاجر را مدنظر داشته و حال آنکه در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 76 عدم اعطای مهلت و تخلیه، به محض انقضا مدت مورد توجه بوده است.
