پرسش: با توجه به آن که آقای «ج» بیست سال در مغازه مشغول کسب و کار بوده و با فرض آن که نامبرده یا اشتغالش در آن مغازه باعث رونق محل کار شده است، آیا دادگاه حکم به پرداخت حق کسب و پیشه خواهد بود؟
اتفاق نظر
با توجه به قوانین روابط موجر و مستاجر مصوب 1356 و 1376 که اصولا مفاد آن حاکی از اجاره دادن اماکن مسکونی و تجاری است، مطالبه حق کسب و پیشه فرع بر احراز رابطه استیجاری بین مالک و مستاجر است و در مانحن فیه چنین رابطه ای احراز نمی شود. بنابراین، دادگاه حکم به رد دعوا فوق الذکر صادر خواهد نمود.
نظر کمسیون نشست قضایی(2)
با فرض اینکه اشتغال متصرف در محل کسب و پیشه بر اساس مشروع و قانونی استوار باشد چون در فرض سؤال بیست سال از اشتغال وی در محل مذکور می گذرد، موضوع با عنایت به ماده 11 قانون روابط موجر و مستاجر مصوب سال 1376 از مقررات قانون اخیرالذکر مستثنا بوده و باید با مقررات قانون روابط موجر و مستاجر سال 1356 منطبق شود.
بنابراین هرگاه شخص با اذن صحیح یا ضمنی دیگری به هر صورت در مغازه ای به کسب مشغول بوده است با توجه به این که در ماده یک قانون سال 1356 صراحتا قید گردیده است که (… در صورتی که تصرف متصرف بر حسب تراضی با موجر یا نماینده قانونی او به عنوان اجاره یا صلح منافع و یا هر عنوان دیگری، به منظور اجاره باشد… مشمول مقررات این قانون است) و بر دادگاه ثابت شود که اشتغال در مغازه مزبور عنوان اجاره داشته است حق کسب و پیشه در هنگام تخلیه به مستاجر تعلق خواهد گرفت و در غیر این صورت پرداخت حق کسب و پیشه و تجارت به غیر مستاجر قابل تسری نیست.
