رای وحدت رویه جدید هیات عمومی دیوان عالی کشور
تغییر کاربری اراضی زراعی و باغها، جرمی آنی است
دکتر علی خالقی، حقوقدان و استاد دانشگاه، در حساب اینستاگرامی خود از صدور یک رای وحدت رویه جدید درباره مرور زمان جرم تغییر کاربری اراضی زراعی و باغها خبر داد و اعلام کرد که هیات عمومی دیوان عالی کشور این جرم را یک جرم «آنی» دانسته است.
این وکیل دادگستری ضمن اعلام نظر خود مبنی بر «مستمر بودن» جرم تغییر کاربری اراضی زراغی و باغها در تشریح جلسه روز سه‌شنبه ۳۱ خرداد هیات عمومی دیوان عالی کشور نوشته است:
اراضی زراعی و باغ ها گنجینه‌های ارزشمند در اختیار انسانها هستند که متأسفانه برخی سودجویان با تغییر کاربری و لطمه به باروری آنها، این زمینها را در جهت منافع شخصی خود به کار می‌گیرند؛ اقدامی که «قانون حفظ کاربری اراضی و باغها مصوب ١٣٧۴ و اصلاحات بعدی» آن را جرم و قابل مجازات دانسته است.
اما از مدتها قبل، در رویه قضایی، در مورد آنی یا مستمر بودن جرم تغییر کاربری اراضی زراعی و باغها (مثلاً تبدیل یک باغ به یک باب منزل مسکونی) اختلاف نظر وجود داشت و نتیجه اختلاف آنجا نمایان می‌شد که کسانی که اعتقاد داشتند که این جرم یک جرم مستمر است، نتیجه می‌گرفتند که هیچگاه مشمول مرور زمان نمی‌شود.
در جلسه امروز هیأت عمومی دیوان عالی کشور، اختلاف آراء دو شعبه دادگاه تجدیدنظر موجب تشکیل جلسه و صدور رأی وحدت رویه شد. در یک پرونده، شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان مرکزی با اعتقاد به اینکه «جرم موصوف از جرائم مستمر است که از زمان آغاز فعالیت تجدیدنظر خواندگان شروع و به طور مستمر تاکنون ادامه داشته»، حکم دادگاه بدوی مبنی بر آنی بودن این جرم و شمول مرور زمان تعقیب نسبت به آن را نقض کرده بود.
یادداشت دکتر خالقی درباره محرمانه تلقی کردن ادله جرم نسبت به متهم
نمونه رأی دادگاه با موضوع تغییر کاربری اراضی
اما در پرونده‌ای دیگر، شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان البرز، با «آنی دانستن بزه تغییر کاربری اراضی» اعلام کرده بود که «با تحقق رکن مادی این جرم، یعنی تغییر کاربری اراضی موضوع این قانون بدون اخذ مجوز از کمیسیون تبصره یک ماده یک قانون مذکور مانند ایجاد بنا، برداشتن یا افزایش شن و ماسه، گودبرداری و نظایر آن که بنا به تشخیص اداره جهاد کشاورزی تغییر کاربری محسوب می‌گردد، بزه موضوع ماده ٣ قانون مذکور در سال‌های مذکور تحقق یافته است و رأی وحدت رویه شماره ٧٣٠ مورخ ١٣٩٣/٠٣/٢٨ هیأت عمومی دیوان عالی کشور نیز دلالت بر آنی بودن این جرم دارد.» در نتیجه این شعبه با اعتقاد به آنی بودن بزه موردنظر، شمول مرور زمان تعقیب نسبت به آن را اعلام، و اقدام به صدور قرار موقوفی تعقیب نموده بود.
من با برداشتی که شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان البرز از دلالت رأی وحدت رویه شماره ٧٣٠ (البته مورخ ١٣٩٢/٠٣/٢٨) داشت، موافق نبودم، بلکه دلایلی مبنی بر «مستمر بودن» جرم تغییر کاربری اراضی و باغها داشتم
نهایتاً هیأت عمومی دیوان عالی کشور، با اکثریت آراء اعضای حاضر، این جرم را آنی و قابل شمول مرور زمان دانسته و رأی شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان البرز را تأیید نمود. فعلاً، از استدلال هیأت عمومی اطلاعات بیشتری ندارم.
