پرسش: مستأجر محل کسب فوت کرده و ورثه او مورد اجاره را بدون داشتن حق انتقال به غیر در اجاره دیگری قرار داده و برای تضمین تخلیه چکی نیز دریافت کرده اند. تاکنون از ناحیه مالک اقدام و اعتراضی نشده و مدت هر دو اجاره نیز پایان یافته است. مستأجر متصرف حاضر به پرداخت اجاره بها و یا تخلیه نیست. برای ورثه چه حقوقی است؟ آیا می توانند از دادگاه درخواست تخلیه و خلع ید و یا مطالبه اجور کنند یا خیر و آیا می توانند نسبت به چک مذکور از جهت حقوقی اقدام کنند یا نه؟
نظر اکثریت
با انتقال منافع مورد اجاره توسط ورثه مستأجر و انقضا مدت اجاره قانونا حقی برای ایشان از جهت تخلیه و مطالبه اجور متصور نیست. زیرا آن ها مالکیت خود نسبت به منافع مورد اجاره و همچنین حق استدامه تصرفات خویش را واگذار کرده اند و دیگر سمت نفعی برایش باقی نمانده است. بنابراین با فقدان مالکیت نسبت به عین و منافع نمی توانند تخلیه و خلع ید مورد اجاره و یا مطالبه اجور از متصرف را درخواست کنند. بدیهی است نسبت به مبلغ چک که به منزله سرقفلی و جبران خسارت آن هاست حق مطالبه دارند.
نظر اقلیت
هر چند مستأجر اول حق انتقال منافع مورد اجاره به غیر را نداشته است لیکن تعرض به این موضوع از حقوق مالک است و تا وقتی که مالک در این خصوص ادعایی مطرح نکرده باشد رابطه حقوق بین متعاملین باقی است و دلیلی بر سقوط حقوق و تکالیف آن ها نسبت به هم وجود ندارد و طرفین مأخوذ به تعهدات خویش هستند.
بنابراین متصرف نسبت به پرداخت اجور و تخلیه در قبال ورثه مستأجر متعهد و مسئول است و ورثه که در قبال مالک هنوز مستأجر و مالا ذینفع شناخته می شوند، حق اقامه دعوی تخلیه و مطالبه اجور به طرفیت متصرف دارند. تالی فاسد عدم امکان اقامه دعوی توسط ورثه در فرض عدم اقدام مالک این خواهد بود که متصرف بتواند سالیان متمادی بدون پرداخت اجرت المثل به تصرفات غیر قانونی خود ادامه دهد.
